Một số vitamin không phải là vitamin

Bạn từng thắc mắc tại sao có vitamin
như B1, B6, B12… nhưng lại chưa hề nghe nói đến vitamin B4, B10, B11…? Đó
là vì hiện nay, những chất này không còn được gọi là vitamin nữa. Tuy rất cần
cho sức khỏe nhưng chúng không có tác dụng giống như định nghĩa về vitamin.

Năm
1910, nhà bác học người Mỹ gốc Ba Lan Casimir Funk đã có một khám phá mang tính
lịch sử: phân lập được một chất bí ẩn từ gạo ăn, nếu thiếu nó, cơ thể sẽ mắc
một căn bệnh đáng sợ và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng: Đó là bệnh Béribéri
– phù thũng. Ông đặt tên cho chất bí ẩn này là vitamin, một chất hóa học thuộc
nhóm amin, rất cần cho sự sống. Để ghi nhớ sự kiện này, người ta đặt tên chất
này là vitamin B1. Từ đó, tất cả các chất tương tự đều mang họ B như B2, B3…

Vitamin là những hợp chất hữu cơ mà cơ thể không tự tổng hợp được, phần lớn
phải bổ sung bằng đường ăn uống. Nó đóng vai trò quan trọng đối với sự sống của
con người. Đó là những xúc tác không thể thiếu cho sự chuyển hóa các chất trong
cơ thể. Nhu cầu hằng ngày của cơ thể về vitamin rất ít, nhưng nếu thiếu sẽ gây
những rối loạn trầm trọng và nhiều căn bệnh nguy hiểm, nếu kéo dài có thể dẫn
đến tử vong.

Hiện nay, một số vitamin không còn được coi là vitamin nữa, đó là:

Vitamin B4: Thực ra, đây là chất adenine, một thành phần tạo nên nhân
của tế bào. Người ta gọi nó là “vitamin của bạch cầu” do tác dụng kích thích
quá trình tạo bạch cầu. Việc thiếu vitamin B4 sẽ gây hội chứng viêm đa dây thần
kinh.

Vitamin B10: Đây là chất PABA, có cấu trúc hóa học rất giống với
sulfamid – một acid amin tự nhiên trong não. Nó có tác dụng bảo vệ cơ thể tránh
những tác hại của ánh sáng mặt trời và các gốc tự do. Người ta tìm thấy vitamin
B10 trong cùng một nguồn của tất cả các vitamin nhóm B như men bia, ngũ cốc
toàn phần, mầm lúa mì, rau…

Vitamin B11: Thực ra, đây là một loại men tiêu hóa, cơ chế hoạt động
không hề giống vitamin. Nó được gọi là “vitamin của sự ngon miệng” vì có tác
dụng kích thích sự bài tiết của dạ dày và tụy tạng, giúp tiêu hóa tốt. Thiếu
vitamin B11 sẽ dẫn đến chán ăn, kém tiêu hóa và teo cơ. Người ta tìm thấy
vitamin B11 trong thịt và men bia.

Vitamin B13: Ở Pháp, vitamin B13 được xếp vào bảng thuốc độc. Nó thực
chất là acid orotic – một yếu tố tăng trưởng, có nhiều trong sữa. Khi vào cơ
thể, nó sẽ được chuyển hóa thành chất đạm cơ bản để cấu tạo nên gene. Vitamin
B13 còn được sử dụng để tổng hợp các loại muối khoáng khác nhau.

Vitamin B15: Đây chính là acid pangamic. Acid pangamic còn là tên dùng
chung cho nhiều chất mang tính kích thích (doping) mà ngày nay người ta không
cho phép sử dụng nữa. Vitamin B15 có khả năng làm tăng độ dẻo dai ở vận động
viên, cải thiện một số bệnh lý về hô hấp, khớp, thần kinh…

Vitamin B17: Đây là leatrile, được tìm thấy trong nhân quả đào, mơ,
sê-ri. Ở Mêhicô, người dân thường ăn nhiều quả mơ và ít bị ung thư đường tiêu
hóa nên người ta cho rằng vitamin B17 có tác dụng chống ung thư. Tuy nhiên, các
thực nghiệm sau này không cho thấy tác dụng nào của chất này.

Vitamin F: Chính là hai acid béo không no acid linoléic và acid alpha
linoléic; có trong dầu hướng dương, dầu ngô, dầu hạt nho, dầu đậu nành, dầu hồ
đào. Thực nghiệm trên chuột cho thấy khi thiếu vitamin F, chuột chậm phát
triển, đỏ da, tổn thương thận, vô sinh; và những bệnh này được chữa khỏi bằng
vitamin F.

Vitamin I: Đây chính là inositol, có tác dụng tạo chất phospholipid –
là thành phần cơ bản của màng tế bào và tế bào thần kinh. Vitamin I có nhiều
trong quả hạnh đào, đậu xanh. Trước kia, nó được kê đơn chữa các bệnh về gan,
xơ vữa động mạch, viêm da. Ngày nay, người ta không tìm thấy bằng chứng xác
thực về hiệu quả của vitamin I.

Vitamin J: Thực ra là chất cholin, được tổng hợp ngay trong cơ thể
con người từ amine methionin. Nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển
hóa mỡ nên có tác dụng chống lại bệnh xơ vữa động mạch. Vitamin J còn được dùng
để cải thiện chất lượng của trí nhớ vì nó tham gia vào quá trình thông tin thần
kinh. Nó còn là tiền chất của acetylcholin – yếu tố dẫn truyền trung gian thần
kinh quan trọng nhất của cơ thể. Cholin có trong nhiều thực phẩm chứa mỡ như
lòng đỏ trứng, gan, đậu nành, mầm lúa mì…

Vitamin P: Người ta đặt tên vitamin P cho một nhóm sắc tố tan trong
nước, thường đi kèm với vitamin C, có trong một số loại rau quả. Chất được biết
đến nhiều nhất là rutin, có khả năng đồng hóa vitamin C, tham gia vào chức năng
bảo vệ sự vững bền của thành mạch máu. Thực ra, vitamin P chính là flavonoid,
giữ vai trò quan trọng trong việc chống lại các gốc tự do trong cơ thể.
Flavonoid có nhiều trong trà xanh, rượu vang đỏ, một số loại rau quả, có nhiều
ích lợi cho sức khỏe, nhất là tác dụng chống lão hóa, giải độc.

(Theo Sức
Khỏe & Đời Sống)